son aylarda gündemde olan şike meselesinde, yürürlükteki kanunların gerektirdiği cezaların, her durumda uygulanabilir olmadığını gördük. şikeyle suçlananlara verilmesi söz konusu olan hapis cezaları, katillerin, tecavüzcülerin aldığı cezaları geçti. böyle olunca, meclis bunun düzeltilmesi için yasada değişiklik yapmak durumunda kaldı. belli ki, caydırıcı olsun diye ağır yapılan cezaların uygulamada nerelere varacağı, kanun çıkartılırken hesap edilememişti.
şikeyle suçlanan kulüplerinin cezalandırılması söz konusu olduğunda da, yine önceden hesap edilemeyen bir durum ortaya çıktı. süper ligin çok sayıda önemli kulübü şikeyle suçlanmaktaydı. suçlananların başında da fenerbahçe geliyordu. federasyonun kara kaplı kitabının şike suçuna öngördüğü ceza küme düşürmeydi. lakin bunun uygulanması, süper lig denen organizasyonu çok büyük bir krize sokacak; bundan futbolun içindeki herkes etkilenecekti. bunun üzerine, federasyon ve kulüpler hep beraber bir çıkış yolu aramaya koyuldular.
resim bu. peki biz bundan ne çıkarabiliriz? bir defa, caydırıcı olsun diye cezaları abartmanın bir işe yaramadığını görüyoruz. aşırıya kaçan cezaların uygulanması, insanların adalet duygusunu zedeleyebiliyor; hatta topluma maddi zarar verebiliyor. bu da kanunların yeniden tartışılması, elden geçirilmesi ihtiyacını doğuruyor ki, bunu yapmanın zorlukları da ortada. ikincisi, uygulanabilir olmayan cezaların caydırıcılığı da yok. eğer suç işleyecek kişi, yasaların öngördüğü cezanın ileride azaltılacağını beklerse, o ceza inandırıcı bir tehdit olmaktan çıkar. yasa, ancak kişinin beklediği ceza oranında caydırıcıdır. dolayısıyla, en baştan makul, uygulanabilir cezalar koymakta fayda var.
kanunları sertleştirip cezaları arttırmak, adil ve verimli bir toplum düzeni kurmada bir yere kadar etkili olabiliyor. bu yüzden, başka seçenekler de ihmal edilmemeli. cezaya yüklenmek yerine, kanunların çiğnenmesini baştan güçleştirecek tedbirler öne çıkarılmalı diye düşünüyorum. mesela futbolda, kulüplerin faalliyetlerinin şeffaflaştırılması, menajerlerin kayıt altına alınması, federasyondan bağımsız bir denetleyici ve düzenleyici kurum kurulması gibi tedbirler düşünülebilir.
konuya şikeden girdik ama, rüşvet, yolsuzluk, vergi kaçakçılığı, kaçak yapılaşma gibi, toplum içinde yaygın olan pek çok sorun şikeye benziyor. inşallah, burada yaşananlar gelecekte başka meselelerde de bize ders olur.
