bugün internet sitelerinde yer alan, türkiye'de gelir vergisinin artık harcamalara göre belirleneceğini söyleyen bir haber kafamı karıştırdı. (örneğin: ntvmsnbc'teki haber.) haberde gelir vergisinin yerini harcamalara göre belirlenen bir vergi alacakmış gibi bir hava var. bu olsa çok köklü bir vergi reformu olur; ama öyle damdan düşer gibi olmaz, olmamalı. öte yandan haber yeni "gelir vergisi" yasa tasarısıyla ilgili. demek ki, değişiklik gelir vergisinin yerine alacak bir şey değil. ortada bir çelişki var.
haberdeki detaylar ışığında, ancak şöyle bir mantıklı açıklama geliştirebildim. yapılacak şey, az gelir beyan edenlerin banka hesap hareketlerinin, kredi kartı harcamalarının ve sairenin incelenmesi. maliye bunlara bakarak, insanların bir sene içinde ne kadar "kayıtlı" tüketim harcaması ve tasarruf yaptığını ortaya koyacak. bir insanın tükettiği ve tasarruf ettiği miktarların toplamı onun gelirini vereceğinden, maliyeye beyan ettiği gelir de en az bu toplam kadar olmalı. eğer böyle değilse, bu insan gelirini eksik beyan etmiş demektir. artık maliye bu "sağlama"yı yapıp vergi kaçaklarını tespit edecek, anladığım kadarıyla. tabii, tüketim ve tasarrufların bir kısmı kayıtdışı olduğundan, gelir denetiminin tam olarak etkin bir şekilde yapılamayacağını öngörebiliriz.
peki böyle bir değişiklik tüketimi azaltır, insanları tasarrufa yönlendirir mi? haberde yönlendireceği iddia edilmiş ki, kafa karıştıran yer burası. sanki sadece tüketim harcamalarına vergi geliyor gibi bir değerlendirme yapılmış. oysa, haberde belirtildiği üzere, kişilerin aldıkları evlerin, banka hesaplarının, kredi kartlarının incelenmesi tüketimle beraber tasarrufu da denetim altına alır. zaten mesele gelir denetimiyse, maliye tüketim ve tasarrufu birlikte incelemek zorunda. dolayısıyla, tüketimden kaçınıp tasarruf yaparak vergiden kaçınmak mümkün değil. bu yüzden, tasarrufu teşvik gibi bir şey söz konusu olmaz.
ayrıca, vergi sadece tüketim harcamalarına gelseydi bile, bunun tasarrufu teşvik edeceğinden şüphe edebilirdik. zira tasarruf denen şey, kişinin bugünkü gelirinin bir kısmını yarın tüketmek üzere harcamaması. vergi kalıcı olduğu müddetçe, bugün tüketmeyip tasarruf eden insan, yarın tasarrufunu harcarken yine vergi ödemek durumunda kalacaktır. dolayısıyla, tasarrufunu arttırmak ya da azaltmak suretiyle vergiden kaçınamaz. bu durumda, oranı zaman içinde sabit ve kalıcı bir tüketim vergisinin de tasarruflar üzerinde ciddi bir etkisinin olmamasını bekleriz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder