iktisat kitabinin kapagini acmis hemen her iktisat ogrencisinin duydugu; ama pek azinin gercekte ne oldugunu, ne ise yaradigini, dogru kullaniminin nasil oldugunu bildigi latince terim. oncelikle sunu belirteyim: en yaygin kullanimi iktisatta olsa da iktisadi bir terim degildir. herkesin anlamasi icin basit bir ornek uzerinden izah edeyim:diyelim ki tavuk urunlerine olan talebi inceliyoruz. benim teorik ya da amprik calismam sunlari soyluyor olsun: "ceteris paribus" tavugunun fiyati azalirsa tavuga talep artar; "ceteris paribus" kirmizi etin fiyati artarsa tavuga talep artar; "ceteris paribus" kus gribi cikarsa tavuga talep (tehlikenin ciddiyetiyle orantili olarak) azalir vs. vs. burada "ceteris paribus" terimi onemlidir, zira kus gribi yokken tavuk fiyatlarindaki azalmanin tavuga talebi arttirmasi, hem kus gribi cikip hem fiyatlar azaldiginda talebin artacagi anlamina gelmez. onun icin ayri bir analiz gerekir. ozetle bu ornekte ceteris paribus varsayimi talebi etkileyecek pek cok faktoru teker teker degistirdigimizde talep nasil degisir bunu incelemekte kullanilir. peki bu bilgi yeterli midir? basit iktisadi sonuclar icin evet.
tabii sorarsaniz, geri kalan her sey gercekte sabit kalir mi? kalmak zorunda degildir. mesela kus gribi ciktiginda tavuk fiyatlari sabit kalmaz. ayrica tavuga olan talep kirmizi ete olan talebi etkileyebilecegi icin et fiyatlari da sabit kalmayabilir. bu durumda aslinda fiyatlar model icinde belirlenir. dolayisiyla genel denge analizi yapmak gerekir. boylece en nihayetinde disaridan gelen bir sokun (burada kus gribi) modelin tum degiskenlerini (fiyatlar ve talep) nasil etkiledigini inceleyebiliriz (comparative statics).
genel denge icin ilk once iktisada giris kitabini bitirip orta duzeyde mikroiktisat kitaplarina bakmaniz gerekir. o zaman da eger ilgiliyseniz oradaki standart varsayimlar sizi rahatsiz edecek. bu asamada onunuzde iki tercih olacak: birincisi, ben zaten auditci olacagim deyip bosvermek; ikincisi de neyi neden yapiyoruz biz diye sorgulamak. eger sorgulamayi secersiniz iktisat methodolojisiyle ilgili calismalari inceleyebilir, daha ileri duzeyde iktisat dersleri alabilir, ve hatta cok ilginizi cekerse bu islerin icine dalip akademik bir iktisatci olup cikabilirsiniz.iktisat methodolojisi ve felsefesine merakli bunyeler icin stanford encyclopedia of philosophy'nin ilgili bolumu on-line bir kaynak olarak faydali olabilir: http://plato.stanford.edu/entries/economics/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder